FIRTINALAR VE GERGİNLİK EVRESİ: "ERGENLİK"

İster yıl içinde okuldaki sınavlara, ister SBS - ÖSS sınavı gibi önemli bir sınava hazırlık döneminde olsun, hemen her öğrenci zaman zaman çalışılması gereken derslerin veya konuların birikmesi, sınav tarihini yaklaşması ve bunların altında nasıl kalkacağını bilememesi sonucu bıkkınlık ve karamsarlık duygusuna kapılır. Son derece normal olan bu duygular nedeniyle ümitsizliğe kapılmak ve kendini çaresiz ve güçsüz hissederek çalışmayı ve mücadeleyi bırakmak gereksizdir. Çünkü bedensel zihinsel ve davranış düzeyindeki düzenleme ve çabalarla bu sorunlu dönemleri atlatmak mümkündür.

ERGENLİK DÖNEMİ

İnsan gelişimi bir aşamalar dizisinden oluşur. Bu dizinin en önemli aşaması yetişkinliktir. İnsan gelişiminde her dönemin bedensel ve ruhsal özellikleri olmakla birlikte, bir sonraki dönemin mutlu ve üretken geçirilmesi, bir önceki dönem görevlerinin ne kadar yerine getirildiğiyle ilgilidir.


Ergenlik dönemi (10-21 yaş), bir çok problemin yoğun bir şekilde yaşandığı dönem olarak kabul edilir. Ergenlik belirtilerinin görülmeye başlamasında kişiler arası 5-6 yıllık fark olabilir. Bu fark çok doğaldır. Bunda çevrenin ve kalıtımın etkisi büyüktür.

Ergenlik dönemi 3 aşamada ele alınır:

1-Erinlik dönemi(10-14 yaş)
2-Ergenliğin ilk dönemi(14-17)
3-Ergenliğin son dönemi(17-21)

1- ERİNLİK DÖNEMİ(10-14 yaş)

Fiziksel değişikliğin büyük bir bölümü bu aşamada olur. Kızlar 10-13, Erkekler 11-14 yaşlarında tamamlar. Bu dönemi kızlar daha zor geçirirler. Erinlik, genellikle kısa süren ve ilk öğretim sonu ve orta öğretim başında sona erer.

Erinlik Döneminin Fiziksel Özellikleri:
Kızlar, erkeklerden yaklaşık 2 yıl erken girerler. Boy ve kilo artışları kızlar ve erkekler arasında büyük fark gösterir. Bu uzama erkeklerde yılda ortalama 10 cm,kızlarda ise 8 cm kadardır. Tüm ergenlik döneminde kızlar 18-23 cm, erkekler 25-30 cm uzar.
Bu dönemde yine kaslarda ve kilolarda önemli artışlar görülür. Kasık,yüz ve koltuk altı bölgelerinde kıllanma olur. Saç ve derilerde yağlanma olur. Sivilce ve siyah noktalar çıkabilir. Ayrıca üreme bölgelerinde önemli değişiklikler olur.

Erinlik Dönemi Değişimlerinin Davranış ve Tutumlar Üzerindeki Etkileri:

1. Yalnızlık İsteği: Başkalarına küsme, ilgiyi koparma, gruptan ayrılma v.b.
2. Çalışma İsteksizliği:Çabuk yorulma, az iş yapma, çalışmama(tembellik değildir). Enerjinin büyük bir kısmı büyümeye gittiğinden verimleri düşer. Bu yüzden tembellikle suçlanmamalıdırlar. Baskı yapılırsa daha kötü sonuçlar doğurabilir.
3. Ahenksizlikler: Bedendeki hızlı gelişim hareketlerde dengesizlik yaratır.Sakarlık görülebilir.
4. Can Sıkıntısı: Bıkkınlık çok fazladır. Toplumdan uzaklaşabilir. “kimse beni sevmiyor duygusuna kapılabilir.
5. Huzursuzluk: Ruhsal ve bedensel gerginlik yaşanır. Bir yerde uzun süre oturamayabilir. Kıpır kıpır olabilir.
6. Toplumsal Zıtlık: Her an kavga ve saldırıya hazır bir durumda neşe ile huzurlarını dengelemeye çalışırlar.
7. Otoriteye Direniş: Otoriteye direniş bu yaşlarda çok fazladır. Olay yaratmak, insanları kızdırmak, yersiz ıslık çalmak, sabırsızlık, aldırmazlık, inatçılık kafa tutma yine çok fazladır. Burada problem ergenin kendisiyledir.
8. Karşı Cinse Karşı Zıtlık: Bu dönemde karşı cinse karşı düşmanlık hisleri artar.
9. Duygululuğun Artması: Karamsarlık, asık suratlılık, sebepsiz ağlamalar, her şeyin kendine yönelmiş sanmak,alınmak. Üzüntüler ve kaygılar çok fazladır. Bu yüzlerine söylendiğinde susarlar veya kavga çıkarırlar.
10. Kendine Güvensizlik: Kendisinden bekleneni yapamayacağını sanır. Ama bunu çocukken düşünmez. Kendini suçlu görebilir. Çevrenin olumsuz sözleri kendine güveni sarsabilir.Başarısızlık bu duyguyu daha da arttırır. Bu yüzden de okulu ve başarıyı yok saymaya yol açabilir.
11. Cinsiyetle Fazla Uğraşma: Cinsel olarak değişiklik kafalarını çok fazla yorabilir. Yanlış ve çarpık bilgi edinmeleri, uygunsuz ilişkilere girmeye neden olacağından, kafalarına takılan konularda rehber öğretmenden ve diğer öğretmenden yardım alabilirler.
12. Aşırı Çekingenlik: Aşırı çekingenlik ve beğenilmeme korkusu görülür.
13. Gündüz Rüyaları: Hayal kurma çok fazlaca görülür. Ekonomik durumların kötüleşmesine bağlı olarak artabilir. Erinlik döneminde bu türden olumsuz davranışlar görülebilir. Olumsuz davranışları kişilik bozukluğu olarak ele almamalıyız. Çünkü bu döneme has davranışlardır ve tamamen normaldir.

2- ERGENLİĞİN İLK DÖNEMİ(14-17 yaş)

İlköğretim 8. sınıf ve ortaöğretim 9., 10. sınıfta görülür. Sorunların en yoğun olarak görüldüğü sınıf 9. sınıftır. Ergen kıpır kıpırdır ve yerinde duramaz. Sınıfta çok fazla konuşur. Dersi dinlemez, öğretmeni rahatsız eder. Büyük hayalleri vardır, ama bunun için hiç bir şey yapmaz. Her şeyden vazgeçebilir. Bu; okul, aile ve arkadaş olabilir. Sosyal yaşamda kendisine bir yer edinmeye çalışır. Fakat bu bir an da olmaz.

Ergenliğin İlk Döneminin Ayırıcı Özellikleri:
Ergenlik, çocuksu tutum ve davranışların yerini yetişkin tutum ve davranışlara bıraktığı görülür. Bu dönemde yetişkin standart ve değerlerini, bir yetişkine yakışacak şekilde yükseltmek durumuyla karşı karşıya kalan ergen, bir adım daha atacaktır.
Ergen, temel yetişkin rollerini dener; aşık olur, kıskanır, baba rolüne bürünür, ailesine ekonomik katkıda bulunabilir. Bazen de kahraman olur haksızlıklara karşı savaşır. Ama bu duygular kısa sürer. Bu denemeler sürekli olur. Hatalarını görerek gerçekçi olmaya doğru ilerler.

1. Genç Ergenin Statüsü Belli Değildir. Artık kendini çocuk olarak görmemektedir. Ama yetişkinde olmamıştır. Yetişkin gibi davranır, ama bocalar. Çocukça mı Yetişkin gibi mi davranacağını bilemez. Yetişkinler, onların aktivitelerini ve çıkışlarını bazen saygısızca bulabilir. Ama onlar rollerini denerler. Belirsizlik ve güvensizlik daha çok hataya sebep olabilir.
2. Ergenin Dönemi Bir Değişme Dönemidir. Ergendeki fiziksel, sosyal değişiklik ve kişiliğin oluşması, onu sorumluluklara ve görevlerdeki değişmelere sevk eder.
“Kocaman adam oldun”, “Bak, sakalın bıyığın çıktı” türünden sözler yetişkin davranışlarını yapmaya zorlar.
3. Ergenlerin İlk Dönemi Duyguların Arttığı Dönemdir. Davranışların aşırıya kaçtığı, Duyguların allak bullak olduğu bir çağdır. Karşı cinse sempatiyle bakmalar artar. Çok hassaslaşır ve her şeyi kendine yapılmış zanneder. Öğretmenin ters bakışından “Bu öğretmen bana taktı” diye düşünür.
4. Genç Ergen Dengesizdir. Dengesizlik son haddine ulaşır. Göz yaşları, kahkahalar artar. Kendine güven-güvensizliğe, bencillik- elseverliğe dönüşebilir. Bu durum kişiler arası ilişkilerde de kendini gösterir. Kararsızlık artabilir. Bunun nedeni, fizyolojik değişiklikle beraber psikolojik durumun kendinden beklentilerin aşırılığıyla birleşmesidir.
5. Genç Ergenin Bir Çok Problemi Vardır. Ergenlik problemin en çok görüldüğü bir gelişim dönemidir. Başlıca nedenler şunlardır:
a. Ergen kendisinin anlaşılamayacağı duygusunu yaşadığından yetişkinlere başvurmaz.
b. Ergen, bu problemlerin kendi güçsüzlüğünü ortaya çıkaracağından korktuğu için yetişkinlerden yardım istemez.
c. Töresel kurallara uymayacağını, ayıp sayılacağını düşündüğünden yetişkinlerden yardım istemez.
d. Yetişkinler tarafından, sürekli baskı ve tehdit altında tutulduğundan yardım isteyemez.

Problemin ciddiyeti kişiden kişiye farklı olduğu gibi baskılı ve törel kurallara körü körüne bağlı ailelerde büyüyen çocuklarda daha çok görülmektedir. Demokratik yetiştirme biçimi ergenlerin daha az problemli olmasını sağlamaktadır.

Kopmuş aile bağları, boşanmış ve ölümle parçalanmış aile durumları, mali durumdaki zorluklar, kültürel bocalamalar, problemleri arttırmakta ve daha da ciddileşmektedir.